ANAFLAKSİ

ANAFLAKSİ

Önceden duyarlı olunan allerjenle tekrar karşılaşmada oluşan, çok ağır hipersensitivite tablosudur.

Ig E antikorlarının rol oynadığı bu aşırı duyarlılık reaksiyonu antijenle temastan birkaç dakika sonra başlayabilir.

Enjeksiyon sırasında genellikle hastada; endişe, huzursuzluk, fenalık hissi, el ve ayak tabanlarında kaşıntı, dudaklarda parestezi, (iğne batma hissi) ürperme, titreme ve yüz ifadesinde silinme gibi belirtiler söz konusudur.

Klinik bulgular;

► Deri belirtileri; sistemik

    anaflaksinin en yaygın belitileridir.

    Eritem, kaşıntı, ürtiker,angioödem

► Solunumla ilgili belirtiler; larinks ve

    epiglottis ödemi ile , bronkospazm nedeniyle

    dispne ve öksürük söz

    konusudur

► Dolaşım sistemi ile ilgili belirtiler; en

    ciddi klinik belirtidir. Hipotansiyon şokudur.

    Hipotansiyona başlı olarak hastada;

    Şuur kaybı, zayıf hatta filiform bir nabız,

    soğuk terleme, pupillarda genişleme

► Gastrointestinal beliritler; bulantı, kusma,

    diare

► Hematolojik belirtiler; kandaki histamin

    seviyesinde artma, pıhtılaşma faktörlerinde (V,VII,

    fibrinojen) azalma vardır.

Yüksek Riskli Hastalar

Dolaşım bozuklukları;

Risk; angina pektoris atakları gibi akut

   kardiyovasküler komplikasyon riski taşır

Öneri; eksiksiz tıbbi öykü, konsültasyon, lokal anestezi öncesinde aspirasyon, yavaş enjeksiyon, premedikasyon, monitörizasyon, enfektif endokardit riski olanlarda antibiyotik proflaksisi, kalp pili taşıyan hastalarda elektromanyetik alan riski oluşturma riski olan aygıtların kullanılmasının önlenmesi.

Yüksek Riskli Hastalar

Kanama Eğilimi;

Risk Grubu; myokard enfarktüs ve diyaliz gören hastalar, damar darlığı bulunanlar ve kısa süre önce operasyon geçirmiş olan hastalar

Öneri; gerekli kan tetkiklerinin yapılması, doktoru ile konsültasyon, işlem sonrası kanama kontrolü

İlaç etkileri;

Risk Grubu; birçok hasta çeşitli rahatsızlıkları için reçetesiz satılan ilaçlar ile antibiyotik ve trankilizan gibi değişik ilaçlar kullanmaktadır (Asetilsalisilik asit benzeri ilaçlar)

Öneri; işlem öncesi ilaçlarla ilgili değerlendirmenin yapılması

Enfeksiyon;

Risk Grubu;yüksek enfeksiyon riski taşıyan hastalar ile, immünosüpresyon, AIDS, radyoterapi görmüş, lösemi hastaları

Öneri;  konsültasyon, mutlak antibiyotik proflaksisi, mümkünse hastane ortamı

Endokardit riski;

Risk Grubu; Romatizmal kalp hastalığı: % 20-25

protez kapak: %12-33, konjenital kalp hastalığı,

intravenöz ilaç bağımlılığı, idiopatik hipertrofik

subaortik stenoz, mitral prolapsus, arteriyo

arteriyal fistül, hemodiyaliz şant ve fistülleri,

intrakardiyak pacemaker telleri

Öneri; antibiyotik proflaksisi

KONVULSİYONLAR

Bazı kaslarda nöbet halinde gelişen istem dışı kasılmalarla belirgin bir durum olan konvulsiyona şu olaylar yol açabilir;

Epilepsi, diabetik hastalarda meydana gelen ciddi hipoglisemi hali, L.A. Lerin aşırı dozlarda enjeksiyonu, yanlışlıkla damar içine enjeksiyon.

ORAL CERRAHİ İLE İLGİLİ BAZI SİSTEMİK HASTALIKLAR

Kardiyovasküler hastalıklar; kazanılmış ve konjenital olara ikiye ayrılır:

Konjesitif kalp hastalıkları:

►ventriküler septal defekt(VSD)

►atrial  septal defekt (ASD)

►patent ductus arteiosus açıklığı (PSD)

►obstrüktif lezyonlar

►fallot tetralojisi: sağ ventriküler hipertrofisi, ventriküler septal defekt, pulmoner arter stenozu, overriding aorta

KAZANILMIŞ KALP HASTALIKLARI

1. Konjestif kalp yetmezliği:

    İstirahat veya eforda organizmanın ihtiyacı olan kan akımının çeşitli nedenlerle sağlanamamasıdır.

Kalp yetmezliğine neden olan hastalıklar;

Hipertansiyon

Vasküler kalp hastalığı

Konjenital kalp hastalığı

Myokard enfraktüsü

Hipertroidizm

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı

2. Angino pectoris

3. Myokard enfarktüsü

KAZANILMIŞ KALP HASTALIKLARI

Kalp hastalarında;

Genel anesteziden kaçınılmalıdır

İzlenmeyen hastalarda mutlaka konsültasyon alınmalıdır

Akut myokard enfartüsü geçirmiş olan hastalarda tüm cerrahi girişimler 6 ay ertelenmeli ve konsültasyon istenmelidir.

Mutlaka proflaktik antibiyotik verilmelidir.

Hasta antikoagüle ise postoperatif kanama göz önüne alınarak protrombin zamanı bilinmelidir.

Barbitürat ve trankilizanlarla premedike edilmelidir

Hasta rahat pozisyonda olmalıdır

Atravmatik ve kısa süre çalışılmalıdır

Vazokonstrütörsüz L.A. Madde kullanılmalıdır.

Yanımızda O₂ tüpü bulundurulmalıdır.

Angina, miyokardın oksijen isteği ile myokarda oksijen temini arasındaki dengesizlikten kaynaklanan geçici myokard iskemisinin bir semptomudur. Pektorisin primer semptomu aniden ortaya çıkan ağrıdır ki bu ağrı sol koldan aşağıya doğru iner.
Üç semptomu vardır:
1. Lokalizasyonu ve ağrının yayılma özelliği
2. Krizin kısa sürmesi
3. O anda sebep olan faktör (heyecan)

Angina pektoriste, stabil ve unstabil angina pektoristen söz edilir.

Stabil angina pektoriste kişi hangi eforla ağrı geleceğini bilir. Bazen tahmin edilmez veya ağrı istirahat halinde gelebilir.

Unstabil angina da ise stabil angina pektoris yaşayan hastaların daha ileri safhaya geçmesidir.

Angina pektoris tedavisinde hastaya etkili psikolojik yardım ve ağrı ile mücadele önemlidir.
En çok kullanılan ilaçlar ise, nitritler, betablokerler, kalsiyum antagonistlerdir.

Myokard enfarktüsü

Bir myokard bölümünün, ilgili koroner dalının tıkanmasına veya başka etyolojilere bağlı olarak şiddetli ve uzun süreli iskemi neticesinde nekroza uğramasına myokard enfarktüsü adı verilir. Bulantı ve terleme ile birlikte uzun süreli santral göğüs ağrısı tanıyı düşündüren klasik bir görünümdür. Ağrı sıklıkla sol kola vurur. Nitrogliserine cevap vermez. Ağrı ancak morfinle yatıştırılacak niteliktedir. 

Yaklaşım;

Oksijen verilmelidir

İstirahat ettirilmelidir

Damar yolu açılmalıdır

Ağrı ile mücadelede 3-5 mg morfin verilmelidir

Hipotansiyonlu hastalarda atropin verilmelidir

Aritmi var ise lidocaine tedavisi yapılmalıdır

Hipotansiyon kontrol altına alınmaz ise dopamin iv olarak verilmelidir

Hipertansiyon var ise betabloker verilmelidir

Trombozu önlemek amacıyla heparin verilmelidir

Gerekirse eksternal kalp masajı yapılmalıdır

HİPERTANSİYON

Kardiyak out-put, kan volümü, kan vizkositesi ve damar elastikiyetine bağlıdır. Kan basıncı bu faktörlerden herhangi birinden etkilenir.

RESPİRATUAR SİSTEM HASTALIKLARI

Bulguları;

Hırılıtılı solunum

Dyspne

Nokturnal dyspne (gece solunum güçlüğü)

Ortopne (Hastada yatar durumda beliren, oturduğunda kaybolan nefes darlığı)

Siyanoz

Öksürük

Göğüs ağrısı

Sık solunum

DİABET

Diabet,pankreasın langerhans odacıkları denilen yapılarda mevcut olan hücreler tarafından salınan, protein ve yağ metabolizmalarını regülasyonunda rol oynayan insülin hormonu salınımının yetersizliğine bağlı endokrinal hastalıktır.

En önemli semptomları;

Poliüri (Vücuttan 24 saatte atılan idrar miktarının 2 It'nin üzerinde olması)

Kilo kaybı

Ağız içi bulguları;

Ağızda aseton kokusu

Dudaklarda kuruluk ve çatlamalar

Ağız mukozası enflamasyonlu, ödemli ve kimi kez de ülseredir

Dilde fuliform papiller olmak üzere papiller atrofi

Alveoler kemik kaybı

Dişlerde lüksasyon

Daha alt düzeyde arteriyel damarlarda daralma, damar duvarlarında dejenerasyon ve permeabilite değişimleri ortaya çıkar. Damarın etkilendiği sahalarda beslenme bozukluğuna bağlı olarak doku yıkımları, permeabilite değişimine bağlı olarak da hemorajilere neden olur.

Beslenme bozukluğuna bağlı olarak yara iyileşmesinde gecikme olur.

Mevcut hiperemik tablo vücut savunmasındaki PMNL lerin fagositozu ve intrasellüler bakterisit aktivitelerinin azalmasıyla enfeksiyona elverişli ortamın gelişmesine neden olur

DİABET

Yapılacak işlemler;

Konsültasyon istenir

130-140 kan şekeri seviyesi maksimum sınırdır

Atravmatik çalışılmalıdır

Randevular sabah saatlerine denk getirilir

Lokal epinefrin glikoz açığa çıkarır ve insülin ihtiyacı artar. Norepinefrin lokal iskemi ve lokal doku tahrişi yapar. Bu yüzden ya phenilefrinli yada v.c.siz lokal anestezi kullanılır

Hipoglisemik şok belirtileri:

Bol miktarda terleme

Cilt rengi sararır

Nabız hızlanır

Korkudan titreme hissiyle birlikte halsizlik

Epigastriumda boşluk hissi

Başağrısı, bulantı ve kusma

HİPERTİROİDİZM

Bazal metabolizma hızlanmıştır

İrritabilite ve anxiete

Kilo kaybı

Exoftalmus

Taşikardi, palpitasyon

Isıda artma, terleme

Büyüme ve gelişmede belirgin bir artış

vardır. Hastalık tedavi edilmezse

kardiyovasküler sistem hastalıkları veya

kardiac yetmezlikler gelişebilir

HİPERTİROİDİZM

Hiç tedavi edilmemiş yada tamamiyle iyileştirilmemiş hipertroidili hastalarda enfeksiyon, travma, cerrahi uygulamalar, stres trotoksikoz (tirotoksik kriz) adı verilen ağır, acil klinik tablonun oluşmasına neden olabilir. Tirotoksik kriz henüz erken evrelerdeyken mutlaka tanınmalıdır.

Şiddetli tirotoksikoz semptomları;

Çarpıntı, terleme, huzursuzluk, ajitasyon, tremor.

Tedavisinde;

Soğuk havlular tatbik edilir

Damar yolu açılarak %5lik dextroz  verilir, IV hidrokortizon veya 100-250 mg prednisolon verilmelidir

 

HİPOTİROİDİZM

Çocukta olanına Cretinismus, erişkinde görülen tipine mix ödem denir. Cretinismus olan çocuklarda motor ve mental gerilik vardır. Erüpsiyon gecikir. Mix ödemde ise mental donukluk, hareketlerde yavaşlık, mikroglossi görülür. Tüm sinir sisteminde depresyon vardır. Aşırı ilaç duyarlılığı vardır.

Metabolizma yavaşlamıştır, kalp ve diğer dokuların aktiviteleri azalmıştır. Miksödemde hastalarda aterosklerozisle bağlantılı hiperkolesterolemi vardır. İskemik kalp hastalığı sıklıkla gelişebilir.

HİPOTİROİDİZM

Bu tip hastalarda adrenalinli lokal anestezikler tehlikeli aritmiler meydana getirebilir. Kontrol altında olmayan hastalarda anksiyete, sempatik aktivite artışı ve düşük uyarana aşırı cevap söz konusudur. Bu nedenle sedasyon önerilebilir.

HİPOTİROİDİZM

Tedavi edilmemiş hastalarda travma, cerrahi uygulamak, enfeksiyon gibi durumlarda hipotroidi koması meydana gelebilir

Medikal değerlendirmede hipotroidi açısından şüpheli görülen hastalar tıbbi ve laboratuar olarak incelemeye alınmalıdır (T₃ ve T₄ düzeyleri öğrenilmelidir)

HEMOROJİK HASTALIKLAR

Normal hemostaz mekanizmasındaki bir bozukluk sonucu, klinikte kendini kanamaya eğilim (hemorajik diatez) ile belli eden hastalıklara hemorajik hastalıklar denir.

HEMORAJİK HASTALIKLAR

Vasküler bozukluklar;

Vasküler bozukluklara bağlı kanamalar kalıtsal olabileceği gibi allerji, özellikle aspirin gibi sebeplerin kullanımı, enfeksiyonla, C vitamini eksikliği gibi sebeplerin etkisi ile edinsel de olabilir. Kanama zamanı uzamıştır. Deride peteşi ve ekimoz tarzında purpurik (Cilt kanaması; karakteristiği cildin mavimsi bir renk almasıdır)  kanamalar tespit edilir.

HEMORAJİK HASTALIKLAR

Trombosit bozukluklar;

Ya trombosit sayısı yetersiz (trombositopeni) yada trombosit fonksiyonlarında yetersizlik (trombositopati) söz konusudur

HEMORAJİK HASTALIKLAR

Trombositopeniler;

Genellikle trombosit sayısı 50.000/mm³  ün altına inince, klinik belirti ve bulgular ortaya çıkar. Trombositopeniye bağlı kanamalar başlıca; deri (purpura, peteşi, ekimoz) ve mokoza kanamaları olarak ortaya çıkar. Nadiren serebral kanama görülebilir.

HEMORAJİK HASTALIKLAR

Trombositopatiler;

Trombosit sayısı normal olmasına rağmen, adhezyon ve agregasyon gibi trombosit fonksiyonlarında bozukluklar sonucu, kanama zamanı uzamıştır. Trombositopatili hastalarda deri ve mukoza kanamaları, diş çekimi vb operasyonlardan sonra aşırı kanamalar söz konudur

HEMORAJİK HASTALIKLAR

Medikal komplikasyonları önlenmesi için ;

►Detaylı bir anamnez alınmalıdır

►Kanama diatezinden kuşkulanılan hastada;

→Kanama zamanı (10 dak az)

→Damar geçirgenlik testi (lacet testi)

→Trombosit sayısı (150bin/400bin mm³⁾

→Parsiyel tromboplastin zamanı (PTZ) (interensek pıhtılaşma) 30-40 sn

→Fibrinojen

→Trombin zamanı yapılmalıdır

►Aspirin kullanımından kaçınılmalıdır

Test sonuçları normal ise dental girişim yapılabilir

PIHTILAŞMA BOZUKLUKLARI

Konjenital ve edinsel olmak üzere ikiye

ayrılır;

I. Konjenital pıhtılaşma bozuklukları;

Hemofililer

Von Willebrand hastalığı

Edinsel pıhtılaşma bozuklukları;

K vit eksikliği

Karaciğer hastalığı

Patoloijk fibrinoliz

Yaygın damar içi pıhtılaşması

HEMOFİLİ

X kromozomuna bağlı resesif olarak geçen pıhtılaşma faktörlerinde anormalliklerin söz konusu olduğu kalıtsal bir kan hastalığıdır.

Bu hastalık sadece erkeklerde görülürken, kadınlarda bu anormal genin taşıyıcısı olarak rol oynar. Faktör VIII eksikliğine Hemofili A, Faktör XI eksikliğine ise Hemofili B (christmas hastalığı) adı verilir

Antikoagülan tedavisi görenler

Kontrollü yaklaşılmalıdır

Anemiler

Anemi periferik kandaki eritrosit sayısının azalması veya kandaki hemoglobin miktarının normal değerlerinin altına düşmesi yada her ikisinin birlikte bulunması sonucu ortaya çıkan o₂ taşıma kapasitesinin azalması durumudur.

Anemiler

Oral komplikasyonlar;

Dil papillerinin silinmesi,

Enfeksiyon ve kanamaya eğilim,

Disfaji

LÖSEMİLER

   Lökositlerin (granülosit, lenfosit, monosit) neoplastik bir proliferasyonu sonucu, kemik iliği ve diğer dokuları istila etmesi ve çoğunlukla çevre kanında birikmesi ile karakterize, ölümcül bir hastalıktır. Klinik seyrine göre iki gruba ayrılır;

Akut lösemiler

Kronik lösemiler

LÖSEMİLER

Klinik belirti ve bulgular;

Anemi ,

Hemoraji ,

Enfeksiyon ,

Lösemik infiltrasyonlar ,

Halsizlik,

Yorgunluk,

Çarpıntı,

Deri ve mukozada kanamalar,

Her türlü bakteri, mantar enfeksiyonları,

Solunum bozukluğu,

Hipertrofik dişeti, genellikle enfekte ve kanamalıdır,

Sert ve yumuşak dokuda tümoral oluşumlar,

Akut böbrek yetmezliği

LÖSEMİLER

Lösemide erken teşhis açısından ağız belirtileri önem taşır. Ağız kanamaları ve peteşiler olabilir. Mukozaların solukluğu ile beraber dişeti kanamaları önemli ve ilginç bir bulgudur.

İmmünitenin bozulması ile normal diş çekimi sonrası bile osteomyelitler gelişebilir. Ağız lösemi hastalarında sistemik enfeksiyonların en önemli kaynağıdır.

Radyolojik olarak lamina durada incelme, yer yer kaybolma, alveoler krette kemik kaybı meydana gelebilir. Mandibuler posterior dişlerin apekslerinde kemik dekstrüksiyonu izlenebilir.

LÖSEMİLER

Mutlaka konsültasyon,

Konservatif yaklaşım,

Mutlaka asepsi ve atravmatik çalışma,

Antibiyotik proflaksisi

KORTİKOSTEROİD TEDAVİSİ

Kortikosteroidler, adrenal korteks tarafından salgılanan steriod yapısında hormonlardır.

İlaç olarak, güçlü antienflamatuar ve antiallerjik etkileri nedeniyle günümüzde sık olarak kullanılan ilaçlardır. Ancak yan etkilerinin fazla olması nedeniyle kullanımının son derece dikkatli yapılması gerekir.

KORTİKOSTEROİD TEDAVİSİ

Adrenal süpresyon; örneğin günde 20-30 mg kortizonu 7-10 gün kullanan kişilerde meydana gelebilmektedir. Adrenal bezin normal fonksiyona dönebilmesi ancak ilaç kullanımı sonrası 9-12 ay sonra olabilmektedir.

Halen kortizon kullanan hastalarda,

Diş tedavi stresinin derecesine göre günlük doz arttırılmalıdır. Örneğin 15-30 mg kullananlarda orta dereceli stresin söz konusu olduğu basit cerrahi müdahalelerde 30-40 mg ye , aşırı stresin olduğu komplike cerrahi durumlarda 60 mg ye kadar çıkartılabilir. Bu dozlar postoperatif durumlara göre birkaç gün devam ettirilebilir. Daha sonra doz ilk kullanıldığı miktara kademeli olarak düşürülmelidir.

KORTİKOSTEROİD TEDAVİSİ

Son bir yıl içinde kortizon tedavisi görmüş olan hastalarda; daha önceki, tedavi süresine ve dozuna bağlı kalmak kaydıyla adrenal korteks atrofisi hala mevcut olabilir. Bu sebeple  strese karşı adrenal bezlerin cevabı bozulmuş olacağından diş tedavisi öncesinde hastaların doktoru ile temasa geçerek orantılı olarak tedavi gününde kortizon verilmesi tekrar dereceli olarak indirilmesi gerekir.

KORTİKOSTEROİD TEDAVİSİ

Enfeksiyona eğilim artmıştır. Bakteriyel, viral ve fungal enfeksiyonlar kolayca gelişebilir.

Bu yüzden antibiyotik proflaksisi yapılmasında fayda vardır.

Hepatit

Hepatit B esas itibariyle kan ve kan ürünlerinden bulaşabilmektedir. Ancak ter, salya, vaginal sekresyon ve anne sütü gibi vücut salgılarıyla da bulaşabilmektedir.

Koruyucu tedbirler mutlaka alınmalıdır.

Hepatit

Anamnezinde hepatit geçirmemiş olduğu

halde yüksek risk grubu olan kişiler;

IV ilaç bağımlıları

Diyalize giren hastalar

İmmün yetmezliği olan hastalar

İmmünosüpresif tedavi görenler

Homoseksüeller

Bütün profesyonel sağlık personeli

Hepatitli hastaların eş ve çocukları

Çok sık kan transfüzyonu yapılan hastalar

DİŞ HEKİMLİĞİ KLİNİĞİNDE
ACİL DURUMLAR

Ayrıntılı bir anamnez,

Risk grubu hastaların tesbiti

Hastanın doktoru ile konsültasyon

Acil müdahale durumlarının çok iyi bilinmesi

Gerekli ilaç ve malzemelerin temini

Acil setinde bulunması zorunlu olan ilaç ve ekipmanlar;

Hava yolunu açık tutmak için gerekli ekipmanlar:

Plastik orofarengeal airway

Cerrahi aspiratör

Dil basacağı

Ambu cihazı

Oksijen maskesi

Oksijen tüpü

DİŞ HEKİMLİĞİ KLİNİĞİNDE
ACİL DURUMLAR

2. Vital bulguları gözlemeye yarayan ekipman:

Tansiyon aleti

Steteskop

3. İlaç enjeksiyonu için gerekli ekipman

Derialtı enjeksiyonu için 1 ml lik enjektör

İv enjeksiyon için 5 ml lik enjektör

Lastik turnike

4. Acil müdahalede kullanılacak ilaçlar:

Adrenalin 1ml ampul (1/1000 lik)

Antihistaminik ampul

Diazem

%5 lik dextroz solusyon

Kortikosteroid

Dilaltı nitrogliserin tablet

BİFOSFONATLAR

Kemik rezorbsiyonunu inhibe eden inorganik pirofosfonatların sentetik analoglarıdır. Metabolizmanın doğal sürecinde kemik yapım ve yıkım olaylarında rezorbsiyon aşamasında salınan inorganik pirofosfonatların rolüne bürünen bifosfonatlar, rezorbsiyonu dolayısiyle de kemik “turnover”ını  osteoklast aktivitesini inhibe ederek durdurur. Osteoklastlara bağlanır ve kullanımı bırakıldıktan sonra yıllarca kemikte kalabilir.

En sık yan etkisi mandibula ve maksillada avasküler kemik nekrozudur

Bifosfonat tedavisnin yan etkileri

Kas-iskelet ağrıları

Ateş, soğuk algınlığı belirtilerini içeren akut-faz reaksiyonlar

Renal toksisite ve akut böbrek yetmezliği

Hipokalsemi elektrolit dengesizliği

Üst sindirim yolu hastalıkları

Atrial fibrilasyon

Bifosfonat tedavisnin yan etkileri

Anjiogenik etki; yeni damar oluşumunu inhibe eder. Hem tümör damarlaşmasına karşıdır, hem de yara iyileşmesini doku tamirini geciktirir

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozlar, sadece maksilla ve mandibula da rastlanmaktadır. Diğer kemiklerde görülmemektedir. Olası sebep çiğneme kuvvetlerinden dolayı maksilla ve mandibula strese maruz kalmaktadır. Bu yüzden fizyolojik mikroçatlaklar oluşur. Üzerlerindeki ince periyost ve mukozanın bütünlüğünün kolaylıkla bozularak m.o. ların bölgeye yerleşmesine imkan sağlamasına bağlı olduğu düşünülmektedir

Bifosfonat tedavisi endikasyonları

Postmenopozal kadınlarda osteoporoz

Prostat ve meme kanserinin kemik metastazında stabilizasyon amacıyla

Multiple myelom hastalarında kemik rezorbsiyon defektlerine karşı

Maligniteye bağlı hiperkalsemi vakalarında

Paget hastalığında

Çocuk osteogenezis imperfekta hastalarında

Bifosfonat içeren ilaçlar

Zoledronik asit (Zometa)

İbandronik asit (İbandronat)

Disodyum pamidronat (Aredia dry powder)

Sodyum koldronat (Bonefos)

Alendronat sodyum (Fosamax)

Bifosfonatlar

Oral yoldan alınan bifosfonatlar;

   Aledronat sodyum (fosamax) gastrointesitinal sistemde emilimi düşüktür. Dolaşıma katılabilen dozun %50 si iskelet sistemi tarafından tutulur. Geri kalan doz böbrekten atılır. Dolaşımdaki yarılanma ömrü kısa olmasına karşın (30 dak-2 saat) iskelet yarılanma ömrü 10 yıldır. Gastrointestinal sistemde intoleransa ve özfagus ülserlerine sebep olabilmektedir

Bifosfonatlar

IV alınan bifosfonatlar;

   Zoledronik asit (zometa), osteoklastik aktiviteyi ve kemik rezorbsiyonunu engeller. Öncelikle malign hastalıkların yarattığı hiperkalsemi tedavisinde, multiple myeloma ve malign tümör metastazlarında standart antineoplastik tedaviyle birlikte kullanımı ve prostat kanserinde birden fazla hormonal terapi sonrasında devam eden hastalık durumundaki endikasyonu tanımlanmıştır. Bu onkolojik endikasyonlar dışında paget hastalığı ve postmenopozal osteoporoz tedavisinde kullanımı onayı vardır.

Etki mekanizmaları

Osteoklastik formasyonunu ve osteoklastların rezorbsiyon aktivitelerini inhibe eder

Osteoklastların hücre ölümünü engeller

Osteoklast maturasyonunu inhibe eder

Osteoklastların rezorbsiyon bölgesine göç etmelerini engeller

Sitokin üretiminin azaltılmasına etkisi vardır

Direkt anti tümör etkinliği

Tümör hücrelerinin yayılmasının ve kemik matrikse adezyon yolu ile invazyonunun engellenmesi ve tümörlerde anti anjiogenik etkisi vardır

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekroz kriterleri

Daha önceden veya o anda bifosfonat tedavisi alıyor olmak

8 haftadan fazla maksillofasiyal bölgede aşığa çıkmış nekrotik kemik olması

Çenelerde radyasyon tedavisi hikayesi olmaması

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozları tedavisi

Hiperbarik oksijen uygulaması

Otolog plateletten zengin plazma (PRP) nekroze kemik sağlam kemiğe kadar eksize edildikte sonra bölgeye konur ve kapatılır

Lazer biostimülasyon uygulamaları

Ozon terapisi

Bifosfonatın kesilmesi veya tedaviye ara verilmesi. Onkolog ve hasta ile konsültasyon yapılıp karar verilmesi gerekir

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozların oluşumunda risk faktörleri

İlaca bağlı faktörler: ilacın iv ve uzun süreli kullanımı ile kullanılan bifosfonatın etki gücünün artması riski arttırır

Mandibula, maksillaya göre daha çok etkilenir

İnce mukoza alanları, ağız enfeksiyonları ve periodontal sorunlar riski arttırır

Yaş, cinsiyet ve ırksal özellikler gibi demografik ve diyabet, obesite, diyalize giren hastalar ve sigara gibi sistemik faktörler riski etkiler

Tedaviye başlamadan önce koruyucu diş tedavisi riski azaltır

Lokal faktörler; diş çekimi, çene kemiklerine cerrahi işlem uygulaması, kötü uyumlu proteze bağlı travma, çene kemiklerinin geçmişte travmaya maruz kalması, dental enfeksiyon varlığı, oral hijyenin kötü olması

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozun ayırıcı tanısı

Enfeksiyöz osteomyelit

Ginigivitis, periodontitis, mukozitis

Peiodontal hastalık

Sinüzit

TME hastalığı

Periapikal patoloji

Osteonekroz

Kemik tümörü metastazı

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozlarda evrelendirme ve tedavi prensipleri

Risk grubu: Bifosfonat tedavisi gören, semptomsuz ekspoze nekrotik kemik görülmeyen hastalar. Tedaviye gerek yok hasta bilgilendirilir.

Evre 0: Kemik açığa çıkmıştır. Nedensiz, mandibulada, dental bölgelerde, TME de ve sinüs bölgesine yayılan ağrı vardır. Periodontal hastalıkla açıklanamayan diş kayıpları, periapikal ve periodontal fistül bulunabilir. Radyografide periodontal hastalığa bağlı olmayan alveoler kemik kaybı, çekim soketlerinde remodele olmamış kemik, lamina dura da kalınlaşma, periodontal aralıkta kalınlaşma ve alveoler kanalda daralma vardır. Bu nonspesifik bulgular, evre I, II, III ve ekspoze görünmeyen hastalarda da bulunabilir. Konservatif tedaviler tercih edilir. Kronik ağrı varsa enfeksiyonu kontrol etmek için sistemik olarak analjezik ve antibiyotikler  verilebilir

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozlarda evrelendirme ve tedavi prensipleri

Evre I: asemptomatik ekspoze ve nekrotik kemik mevcudiyeti olup enfeksiyon belirtisi yoktur. klorheksidinli antimikrobiyal gargara yararlı olur. Cerrahi tedavi endike değildir

Evre II: ağrılı ekspoze nekrotik kemik ve enfeksiyon vardır. Antibiyotik tedavisi ile birlikte oral mikrobiyal gargaralar da kullanılır. Mikrobiyal kültür yapılması ve hedefli antibiyotik verilmesi uygundur

Bifosfonata bağlı gelişen osteonekrozlarda evrelendirme ve tedavi prensipleri

Evre III: ağrılı ekspoze nekrotik kemik ve enfeksiyon vardır. Nekrotik kemik alveolü içine alır.

Mandibula alt sınırı ve ramus, maksiller sinüs ve zigomayı da kapsar.

Patolojik kırık, ekstraoral fistül, oroantral veya oronazal açıklık, mandibula alt sınırı yada sinüs tabanına uzanan osteoliz görünebilir.

Akut enfeksiyonu çözmek için antibiyotik baskısı altında rezeksiyonu da içeren cerrahi debridman uygulaması önerilir.

Hastalığın evresine göre sekestr çıkartılmalıdır.

Nekrotik sürecin ilerlemeyeceği öngörülen durumlarda, açığa çıkan kemik içindeki semptomatik dişlerin çekimi gerçekleşebilir. 6-12 ay ilacın kesilmesi spontan sekestrasyon yada debridmanı takiben olayın hızla çözülmesine neden olur. Yarar-zarar oranı için onkologla konsültasyon yapılır.

İNSAN İMMÜN YETMEZLİK VİRÜSÜ
(HUMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS) ENFEKSİYONU VE AĞIZ BULGULARI

Kazanılmış immun yetmezlik sendromu (acquired immunodefirncy syndrome (AIDS) insan immun yetmezlik virüsü ile enfeksiyon sonucu ortaya çıkan hastalığın klinik spektrumunun en şiddetli durumudur.  Be sendrom HIV’ın neden olduğu ilerleyen immünosüpresyon neticesinde tehlikeli fırsatçı enfeksiyonlar, neoplazmlar veya hayatı tehdit edici diğer rahatsızlıklar gelişmesi olarak tanımlanmıştır.

AIDS

İki farklı virüs populasyonu sorumludur:

Bunlardan HIV Tip 1,

orta afrika ve dünyanın diğer bölgelerinden sorumlu iken,

HIV Tip 2 virüs grubu batı afrikadaki AIDS’ten sorumludur. 

Enfeksiyon şekli

HIV cinsel ilişkiyle mukozal membranlardan

Virüsle kontamine olmuş kan ve kan ürünleriyle hematojen yoldan

Anneden fetusa yada yeni doğana geçmektedir.

Enfeksiyonun Patogenezi

  Esas proses ilerlemiş HIV enfeksiyonun karakteristiği olan ciddi immunosüpresyona neden olan CD4T lenfonsitlerin fonksiyon anomalileri ve sayısal olarak azalmasıdır.

Genel bulgular

Ateş

Terleme

Keyifsizlik

Kas ağrısı

İştahsızlık

Bulantı

Diyare

Noneksudatif faranjit

Genel bulgular

Gastro intestinal sistem hastalıkları

Akciğer hastalıkları

Santral sisteme ait deformasyonlar

Kaposi sarkomu

Non-hodgkin lenfoma

Ağız bulguları

Fungal enfeksiyonlar

Viral enfeksiyonlar

Bakteriyel enfeksiyonlar

Neoplazmlar

Nörolojik bozukluklar

İdiopatik bulgular (RAS)