REÇETE YAZMA

Hekimin hastasını tedavi amacıyla fenne ve usule uygun olarak eczacıya yönelik yazmış olduğu resmi belgedir.

Reçete kağıdında hekimin adı-soyadı, diploma ve uzmanlık belge nosu, adresi, hastanın adı soyadı, yaşı ve cinsiyeti belirtilmelidir.

Reçete yasal bir belge olarak hekim ve eczacıya sorumluluklar yüklemektedir.

Hastada iyi bir tedavi yapabilmek için gereken diğer bir nokta hekimin farmakoloji bilgisini klinik durumlara uygulayabilme yeteneğini kazanmış olmasıdır. 

REÇETEYE YAZILAN İLAÇ ŞEKİLLERİ

1- MAJİSTRAL İLAÇLAR

Eskiden ilaçların büyük çoğunluğu majistral ilaçlar şeklinde hastalara verilirdi.

Hekim tarafından reçetede formülü yazılıp eczacı tarafından hazırlanan ilaç şekilleridir.

Günümüzde dermatolojik ve pediyatrik formüller daha çok yazılmaktadır.

Majistral ilaçlar eczanede daha önceden hazırlanıp bulundurulamazlar

2-OFİSİNAL İLAÇLAR

Her ülkenin farmakopesine (Kodeks) göre hazırlanıp eczanelerde hazır bulundurulan ilaçlardır. (İyot tentürü, borik asit merhemi gibi)

Bu ilaçların hazırlanışı kodeks içinde belirtilmiştir.

3-SPESİYALİTELER(MÜSTAHZARLAR)

Çeşitli firmalar tarafından kodekse uygun olarak hazırlanmış ve SB ruhsat alınarak üretici firmalar tarafından isimlendirilen ilaçlardır.

Türkiye de ruhsatlandırılmış yaklaşık 6000 ilaç bulunmaktadır. Bunların yaklaşık 2000 tanesi eczanelerde satılmaktadır.

4-HASTANE PREPARASYONLARI

REÇETENİN BÖLÜMLERİ

1-Superskripsiyon

2-İnskripsiyon

3-Subskripsiyon

4-İnstruksiyon (kullanılış şekli) diye adlandırılır.

1.Superskripsiyon:R, Rx veya Rp simgeleri ile gösterilen reçetenin başlangıç kısmıdır. Latince de recipe (al) şeklindedir.

2.İnskripsiyon:Müstahzarların adlarının , farmasötik şeklinin ve belirli bir farmasötik şekil farklı yitilikte ise yitiliğin yazıldığı kısımdır.

 Majistral formulasyonda bu kısım, formülasyona giren ilaçların ve yardımcı maddelerin adlarını ve miktarlarını içerir. Eczanelerde majistral ilaç yaptırılması günümüzde seyrek görülen bir durumdur.

3.Subskripsiyon:Müstahzar şeklinde bir ilaç yazılmışsa , reçete sahibine verilecek farmasötik şekil sayısını ve majistral  bir formülasyon yazılmışsa onun farmasötik şeklini, farmasötik şekil sayısını ve gerekirse yapılışına ilişkin kısa bilgiyi gösteren kısımdır.

Dikkat edilmesi gereken bir nokta , belirli bir müstahzar’ın bazen farklı sayıda farmasötik şekil içeren kutularının bulunmasıdır. Bu durumda , kutu sayısı ile birlikte kaçlık kutu istenildiği belirtilmelidir.

Kr hastalıklarda uzun süre ve bazen hayat boyu ilaç kullanılır. Bu durumda reçeteye yazılacak ilaç miktarının hastanın en fazla 3 aylık gereksiniminden fazla olmaması tavsiye edilir.

4.İnstruksiyon (kullanış şekli):İlacın kullanılışı hakkında eczacıya ve aynı zamanda hastaya hitap eden kısımdır.

. Bu kısmın başına genellikle ‘’sign’’ yazılır. Bu ‘’etiketin üzerine yaz’’ anlamına gelir. Bu kısatmanın yerine S harfi de konabilir. Bu kısımda bir kezde alınacak ilaç miktarı , zamanı, günde kaç kez alınacağı , hangi yoldan alınacağı ve alınış şekli hakkındaki bilgiler yazılır.

Hastaya ilaç verilirken kullanılan bazı miktar ölçüleri:

Kaşık:

Çorba kaşığı ;15 ml hacmindedir. 

Tatlı kaşığı ;10 ml hacmindedir.   

Çay kaşığı; 5 ml hacmindedir.

Bazen ilaçların ambalajlarında kendilerine özgü kaşıklar vardır. Bunlar genellikle 5 ml’dir.  

Reçetede ilaçlar arasındaki geçimsizlik :

Bazı ilaçlar bir reçetede veya bir majistral formülde bir arada verildikleri zaman çeşitli nedenlerle birbirinin terapötik etkisini azaltırlar,  ortadan kaldırırlar veya yeni ve zehirli bir bileşik oluşumuna neden olabilirler. Bu duruma geçimsizlik veya inkompatibilite adı verilir.

Başlıca iki şekilde olur. Farmasötik (fiziksel ve kimyasal) ve terapötik.

Farmasötik geçimsizlik

Bir formüldeki iki ilaç birbiri ile kimyasal veya fiziksel bir reaksiyona girerek etkili veya etkisiz yeni bir bileşik meydana getirebilir veya formülün fiziksel özelliğinde değişikliğe yol açabilir.

örnek; alkaloidlerle, aktif kömür arasında da geçimsizlik olur.

Toz halindeki asetilsalisilik asid ile antipirin bir araya gelince kısa zamanda sıvılaşırlar ve kaşe içinde verilemezler.

Terapötik geçimsizlik

Biri diğerinin fizyolojik veya farmakolojik antagonisti olan ilaçların ya da biri diğerini akut zehirlenmeye veya ölüme neden olacak derecede potansiyalize eden ilaçların aynı reçetede bulunması sonucu olur.

Örnek: Atropin ile pilokarpin bulunması,

 kalp glokozidleri ile Ca⁺² parenteral verilmesinde.

REÇETE ÇEŞİTLERİ

 

Suistimal edilen, ilaç bağımlılığı yapan ve önemli bireysel ve sosyal sorunlar yaratan ilaçların üretimi ve tüketimi uluslararası düzeyde ve ulusal düzeyde kontrol ve kısıtlama altına alınmıştır.

narkotik analjezikleri (opioid ilaçlar) ve kokain gibi (morfin, meperidin) ilaçlar kırmızı reçeteye yazılmaları gerekir ve reçetede az sayıdaki istisnalar dışında 5 günlük tedavi dozunu geçemez.

psikotrop ilaçlar ki bunlar, barbitüratlar, diğer bazı hipnosedatif ilaçlar, benzodiazepinler, amfetamin ve amfetamin-benzeri ilaçlar, kodein, dionin ve dekstrometorfan gibi öksürük ilaçları yeşil reçeteye yazılmaları gerekir.

Kırmızı ve yeşil reçeteler tekrarlanmazlar , her seferinde yeniden yazılmaları gerekir.

Turuncu reçeteler; hematolojik preparatlar (hemofili ve kan ürünleri, faktörler) yazılan reçetelerdir.

Mor reçeteler; immünolojik sistem ilaçları,human albumin yazılan reçetelerdir.